Zo Phualva Thupuak: Vol 08, Issue 04: Hanciamna' Thupi'tna
Gualzawhna kongkhak hon nadinga kisam tawhtang pen hanciamna ahi hi. I paina khempeuh ah nuamtak a i pai theih nadingin kongkhak honsa in hong kikoihsak zenzen lo a, zong hong kikoihsak thei lo hi. Lam hong kihilh thei a, tha hong kiguan thei hi. Mei hong kidet thei a, i pai zia ding hong kihilh thei hi. Kongkhak hon ding a kul lam hong kigen thei a, ahi zongin hong kihonsak thei lo hi. Gualzawhna kongkhak pen hanciamna tawhtang tawh ei ngiat mahmah in i hon ding kisam hi.
1962 kum in Victor le Mildred Goertzel in mi thupi, mi minthang mahmah 413-te thu kimtak in a kankhit uh ciangin 413 lak pan 392 te in vai haksa, thu haksa lua mahmah phukha ta le uh a hanciam teiteite ahi uh hi.
Meikang a thuak ngiingei khin Glenn Cunningham pen siavuante in: "Dam zo nawnken teh, paithei nawnlo ding ahih manin a nuntak laiteng tutna peineite a zat kul ding hi. Lampai thei nawnvet ken teh, lamet om nawn kei," ci uh hi. Siavuante'n tuapa khe amuh uh hangin tuapa lungtang mu lo uh hi. Lupna tunga lum, a khe kituam, a vun kikang phinphian Glenn in: "Maikal ah tho ning in, lampai ning," ci ngamzen hi. Hizo takpi hi.
A nu in padenpauh (tawlet) vang panin Glenn lampai kisin ensim zel hi. Kithawi kiamkiam in kalsuan kisin a, lampai kisin zel hi. Nasa mahmah ta leh kisinsin ahih manin lampai thei hi. Tai zong kisin in tai thei hi. Tua khit ciangin lampai thei ka hih leh midang khempeuh sangin zong taihat zaw thei ning, ci-in hanciam hi. Hatzaw takpi hi.
Glenn in 1934 kum in leitung ciaptehna ngah hi. Taii khat pen minute 4:06 in tungzo hi. Madison Square Garden ah 20th century kimawl siam minthang khat in kiciamteh hi.
Nasepna peuh ah
Hanciam le cin
Na kisik kei dinga,
Topa’ pahtakna
Thaman
Na sang ding hi.
Charlie Boswell in a dam lai in kimawl kiva mahmah khat ahih hangin Golf kimawl dingpen ngaihsunkha ngeilo hi. Ahih hangin a mit a tawt khit ciangin Golf kimawl hong kipan hi. A hanciamna hangin US gam sung mittawte golf kidemna ah a khatna 17 vei leh gam tuamtuam tawh golf kidemna ah a khatna 11 vei ngah hi. Golf kimawl minthang a pahtaak mahmah ahi Ben Hogan min apua Ben Hogan Award zong 1958 kum in ngah hi.
1950 kum ciangciang minute 4 sung in tai khat kitai zo ding in kua man tuat ngiatlo hi. Tawlpikhat sung bel tuadan mah hipah lel hi. Ahih hangin May 6, 1954 ni-in Roger Bannister in Oxford-a tai kidemna ah minute 3 leh seconds 59. 4 in tai khat tungzo hi. A sawtlo in Australia-te John Landy zong tai khat pen minute 3 val deuh sungin hong tai zo ta hi. Tua zawh a sawtlo in midang tampite zong tai khat pen minute 4 tai nawnlo uh hi. Banghang hiam cih leh mite in hithei ken teh acih laitak un a hanciam mahmah khat in hong hithei sak veve ahih hang hi.
Pi 6,200 a sang Mount Rushmore kici mual a om lutang 4 te, limsung pan ahi zongin maan sung pan ahi zongin, mukha zel in kong um hi. George Washington, Abraham Lincoln, Thomas Jefferson leh Theodore Roosevelt te lutang ahi hi. Washington' khaguh pen lei maitang pan pi 30 thukto zaw hi. Roosevelt ih taltang pen lei maitang pan pi 120 a kikhuakkhia hi. A nakte uh pi 20 ta bang zumsuk in a kamte uh pi 18 ta bang zai hi. Amit kikalte uh pi 11 ta bang kihal hi. Hihte a suaipa, a sui pa (sculptor), nasep a kipat in kum 60 pha ta-a, March 6, 1941 in si ahih manin a nasep teng a tapa tung suansawn hi. Banghang in hi makai 4te' lim kibawl sese ai tam! A hanciamnate uh a kipahtawina hi pi pen hi.
Gualzawhna
Kongkhak
Hon nadinga kisam
Tawhtang pen
Hanciamna Ahi hi.
Roosevelt pen Harvard University pan kuitung tak in sangman a, Magazine tuamtuam hawmkhia in laibu kitamzuak zo pen khat zong gelhkhia hi. New York ah palik bu sem in US te' tui galkap mangpa huh dingin a zaa kikhang sak hi. Spain leh America gal ah zong galhanna hangin pahtawi-na ngah hi. Vice president dingin kiteel a, tua zawh a sawt hetlo in president McKinley kisuamlum ahih manin aman president sem pah hi. Russia leh Japan kilem sak ahih manin Nobel Peace Prize zong ngah hi. Tua bek thamlo in na thupi dang tampitak zong semkhia zo hi.
Hih bangin na tampi a sepzawh hangin a neulai in asthma nei-a a hing ding nangawn in kilamen zolo hi. Sangkah pelh pahpah in zatui a baakbaak khat ahi hi. Hih mi cidam lo pa banghang in mithupi suak thei hiam cih leh aman hanciam hi. Mikhat in nang mi mawkmawkpa bang hang in president suakthei na hiam ci-in a dot leh Roosevelt in: Kasep peuhpeuh zo ing. America-te'n hi bang mi deih hi, cih tawh dawngkik ziau hi.
Eisenhower in West Point ah galkap pilna a sin lai in laivuanna ah mi 164 lak pan a 61 na ngah hi. Kikhalna leh pumpi siangthona ah a 125 na ngah hi. Ahih hangin hanciam mahmah ahih manin galkap bu tentan a kahna Fort Leavenworth ah 1926 kum in a khatna ngah hi. Hanciam toto lai ahih manin America-te' galkapmang lian pen leh President hoih pen kha hong suak hi.
Hih mite in amau leh amau ki-en masa lo in a tupna bek uh en tentan in, hanciam mahmah uh ahih manin gual- zawhna ngah uh hi. Hanciamna tawhtang tawh gualzawhna kong hong uh a, mi tampi lutpih uh hi. Mi khat hanciamna hangin mi tampi in phattuamna leh gualzawhna a ngahlawh mah bangin makai pa hanciamna in nungzuiteng zong gual zawhpih hi.
Endnotes
1) Charlie Boswell pen December 22, 1916 in suaka, kum 5 sung galkap tum hi. Galpi nihna lai-a Tank pi sunga meikanga om a lawmpa a hotkhiatna hangin a mittaw hi. Khatvei Golf siam a minthang Ben Hogan tawh kiho kha-a nuam mahmah hi. Tua leh Charlie in Hogan kiangah: Sum kitah ni-in Golf kidem ni, aci hi. Hogan in: Sum kitah kei ni, ngeina om kei, acih leh Charlie in: Vangkhat $ 1000 kitah ni, ci veve hi. Hogan in: Kitah mawk lehang midang te'n kei hong bangci muh ding. Hih mit hoih pa'n mittaw pa metdok ai ve maw ci ding uh hi, ci hi. Ahi zongin nial zo mahmah lo ahih manin: Tua ahih leh cik teh kidem ding, ci-in Hogan in a dot leh mittaw pa Charlie in: Tu zan nai 10, ci ziau hi.
2) Thomas Jefferson pen April 13, 1743 ni-in Quincy, Massechusett ah suak hi. Episcopal pawlpi sung pan-a khangkhia hi a, kum 9 a phak ciangin Latin, Greek leh French sin in Violin tum zong sinkawm hi. Lai hanciam mahmah ahih manin nikhat nai 15 sung bang laisim den hi. Kum 14 a phak ciangin a pa in nusia hi. 1760 kumin kum 23 a pha nuthawi khat ahi Martha Wayles Skelton tenpih a, ta 6 nei uh hi. 2nd Vice President, tua ciangin John Adams ih Vice President sem a, 1801 kum in USA 3rd president hong suak in term nih sem hi. US Secretary masa pen leh Virginia Governor nihna zong ahi hi. July 4, 1826 in si a, John Adams tawh a sihni uh kibang hi.
3) Theodore Roosevelt pen October 27, 1858 in New York ah suaka, kum 42 a phak kum September 14, 1901 in 26th President suak ahih manin US president lak ah a khangmoi pen khat ahi hi. March 4, 1901 in Vice President sem a, tua zawh kha 6 khit ciang McKinly kisuam lum ahih manin, aman President semto suak hi. 1884 kuma asih san a zi masa Alice Hathaway Lee tawh ta khat nei-in, a zi nihna Edith Kermit Carow tawh ta 5 nei hi. March 4, 1909 in President sepna pan tawlnga a, January 6, 1919 in si hi.
4) William McKinley pen Jan 29, 1843 kum in Niles, Ohio ah suaka Unau kua lak ah a sagihna ahi hi. Methodist pawlpi sung pan khangkhia a, 1897 kum in USA 25th president suak hi. A zi Ida Saxton tawh ta 2 nei uh hi. September 6, 1901 ni-in Leon Frank Czolgosz in pistol tawh nihvei kap a, tua zawh ni 8 khit ciangin: Hi pen Pasian deihna hi. Ama deihna bang hi hen la, ei deihna bang hi kei zaw hen, ci-in a hu tawpna sang hi.
Source :
Laisiangtho tawh kituak
Makaih Pilna
Agelh – Lian Muan Kim
Thupilte:
- I lungsim aa dingin laisimna tawh an piakzelzel kul hi.
~ Henry Miller
- Kammal zakhat, laimal malkhat. ~Kawl paunak
- Khat ii laigelh om suakin, khat ii kampau zuau kibehlap. ~ Netherlands paunak
- Laibu a kawm'pa pen mihai hi-in, a piakik pa pen haizaw lai hi. ~ Arabic paunak
- Laibu kikhupcip pen, khuak kikupcip hi pah hi. ~ Sen paunak
- Laibu omlohna inn pen, tawlet (window) omlohna inn tawh kibang hi. ~ Heinrich Mann
- Laigelh siamte, Lapaugelh siamte leh vok pen a sih khitciangin, a man neih lam, a kiphatnate kimu pan hi. ~ Italy paunak
- Makaite pen laisimte hi. (Leaders are readers) ~ Unknown
- Mipilte a kam uh tamloin, a laigelh uh tam hi. ~ Italy paunak
- Tanglai mipilte leh tulai mipilte tawh na kimai-ngap mahmah nop leh, laibu le'ng dimvum liang aa kikoih na sim hamtang kul hi. ~ Sen paunak
Zo Phualva Thupuak - Vol 08, Issue 04 by DavidLian on Scribd
Post a Comment
Lametna Aw hong ging lai hi. Hun bei ta ding hi. Lametna a om lai in na bil ngat inla, Topa hong sapna ngai in.