Nov.  26 - Dec. 2
Sim  Dingte:   Job 13:28; Job 28:28; Job 32:1 - 5; Job 34:10 - 15; Ezek.  28:12 - 17; Job 1 - 2:10.
Kamngah: “Vatungte pen leitung sangin asan zawk mah bangin, Keima paiziate, no mau paizia sangin sangzaw a, Ka ngaihsutnate, no mau ngaihsutna sangin sangzaw hi”
(Isa. 55:9). 
Job leh hih mi thumte kampau tawh akikapna vaite uh ah, akammal zatte uh hoih in pha in thuk in mann hi.  Mi pawlkhatte in Job thubu pan Eliphaz, Bildad, ahihkeh Zorphar cihna thute man thei zel uh hi lo hiam? Ih muh tohtoh bangin agente uh ahoih apha tampi om hi.  Amun, ahun, leh aomzia diktak mun ah gen khalo ahih man uh ahihi.  Hih thute in 
hong hilh ding thumanhphate Paunak 25:11 - 13 sung ah: Akilawm hun a kammal paukhiatna in, ngun pek tung a khamtanggpi khat akisuang tawh kibangh hi.
Hilhna asang thei mipa adingin apil thuhilhpa in kizepna kham bilbah tawh kibangh hi.
Amah asawl te tung ah acitak kamtaipa in, ann lak hun a tuikhal vot tawh kibang a, atote‟ lungsim thaksuak sak hi. (NKJV).
Hih bang thute Job in alawmte kammal pan za kha lo hi. Hih bang teng asuuk zawkan sak lai dingin alina mipa khat hong kibehlap sawnlai hi. 
* Dec. 3, Nipini adingin sinnate hong kiging in maw.  
A  Lungman’huai Hehnemte
Job in a upmuanna nasia tak hong gen khit nung in zong (Job 13:15,  16), ciakciak lai uh hi.  Alian tampi sung ah agensate uh lum letlet in dotna thupi mahmah ahi, mawhna, sihna, thumann, misia huaite, ciimna leh mi-hingte‟ tualniamna thute gen in nei uh hi. 
Anuai a munte ah bang thumannte kigen hiam?  
Job 13:28  _____________________________________________________
______________________________________________________________
Job 15:14 - 16 __________________________________________________
______________________________________________________________
Job 19:25 - 27 __________________________________________________
_____________________________________________________________
Job 28:28 _____________________________________________________
______________________________________________________________
Hih alian tampite sung ah kinial toto lai uh a, akhiam zawsang omlo uh hi.  Eliphaz, Bildad, leh Zorpharte in amau ngaihsut dan un, amau geelna tek bangin mite‟n amau kilawm bang a athuak uh hi cih vai gen uh a; Job thuaksiatnate zong ama mawhna hang a dan tuak hi ci uh hi.  Job lah, mawh kisa het lo in athuaksiatna vai akhasiatna thu gengen mai hi.  Ki dawng toto uh a, “hehnem sualte in lah Job phunphun ciakciaknate ah mawh sak uh a, Job in lah kooloh baang uh teh aci sann hi zel hi.
Atawpna ah khat beek in, Job nangawn in zong, athu piang telcian lo uh hi.  Bangci tel mawk mah ding?  Amau muhtheihkhop vai teng tawh, mihingte muh theih zah tawh agen hi bek mawk uh hi ven.  Hih vaite pan sinna la thei ding hi leng, (hih hilhna taina tuamtuamte khit teh akitel mahmah thu in), mihingte in Pasian vai leh Ama sepnate vai ih gen ciangin ki niamkhiat mahmah kul hi.  Thudik pawl khat, tampi ih thei phial zongin; hih mi 3 te mah bangin ih theih sun te zong kizang khial thei lai sawnsawn hi.  
Ih kiim ih paam teng en leng, vai nengno khat peuh ah zong ih theih atawm zia bangh in hong kilang sak ngiat mawk hiam?
Elihu Zong Hong Kihel
Job 26 - 31 dong agamtangpi 3 te tung ah, Job in athu gen nunung pen hong pan hi.  Thu gen siam in lungngaihna tak tawh agen sam hangin, agensa mah teng lumlet kik a: ka thuak teng athuak dingin kilawm vet keng aci ngiat ahihi.  
Job pen thuak ding a kilawm lo pi athuak kha te lak ah hong kihel hi.  Tua  hi a, tun ahaksat pen dotna hi in, bang hang hi mawk hiam? cih thu ahihi.  Thuaksiatna pawl khatte ah adawnna haksa lo hi.  Mihingte in athuak uh haksatna amau bawl hi pi pen hi.  Ahi zongin, Job vai leuleu ah tua bang hi lo a, thuaksiatna ahang dotna dawn loh suak hi.  Alian 31 hong bei ciangin, Job in ama nuntakzia hong gen a, athuaksiatnate adikna ahang ama bawl omlo hi.  Aneu tawpna ah: “Job thu gennate bei ta hi” cih hong gen hi (Job 31:40).
Job  32:1 - 5  sim  in.   Hih  mun  ah  Elihu  in  bang hong  gen  a,  Job leh adangte tung ah bang vai ngawh hiam?  
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________ 
Hih mun, Job thu bu ah, Elihu hong kigen masa pen hi.  Thu gen saupite za khin ngel ding hi.  Ama hong kihel hun hong kigen lian lo hi.  Hong nung tun zong bel hi then i ding hi.  Ahang pen adang 3 te hong pai cil a, kigenna ah amah kigen lo hi.  Ih theih khak sun pen amah, kuama genna peuh mah tawh lungkim lo hi.  Hong kigen thu pan amasa aneu 5 te sung ah 4 vei tak azak thute ah ama “lunghamna” vai hong kigen hi.  Tua pan alian 6 sung teng ah, ama theih thute hong gen in adangte gen vai ahi Job thuaksiatna vai mah hong gen to hi.  
Job 32:2 sung ah, “Pasian sang dik zaw bang a, Job akiphelhna thu hangin Elihu heh a, Job ahihtakpina tawh kibang  lo ci hi.  Hih thu pan in midangte kampau vai thukhen vai kidop huai mahmah cih thu bang hong gen hiam?  Mite thugente asia lam ngaihsun lo a, ahoih lam a lak den ding vai koici sin thei ding ih hi hiam? 
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Elihu in Pasian Aw Gup
Elihu leh ama gen thute vai ahunhun in genbehna tuamtuamte kigelh zelzel a, amah pen Job thu vai ah, athu kawng-heekpipa suak hi. Elihu in koi teng ah athak bang hong gawm a hong phuangkhia in thukawng hong heek cih muh baih lo hi. Amasa teng thum dan bang mah in Job thuaksiatna vai ah Pasian thuak sak hi a, Job in diklo banga agen pen nialpipen in nei hi.
Job 34:10-15 sim in. Elihu in hih mun ah bang thumann agen hi mawk hiam? Agen masate’ gente tawh koici kivalak hiam? Athu gente dik na pi athu ala tawh bang hang in kituaklo hiam?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Elihu leh adangte genna vai ah Pasian pen amau ngaihsut bang ahih loh ding lauhuai hi. Amaute in Pasian hoihna, thumanna leh avangliatnate genpi in nei uh a, Elihu in Pasian hoihna thumanna, leh vangliatnate vai adik tak agenna bangte khawng hiam?
“Mite omzia mitsuan a, amau kalsuannate mu gige hi. Thusia bawlte buk nang khua zing leh sihna liim omlo hi.” (Job 34:21-22, NKJV).
“Pasian in vang lian a, simmawh neilo hi. Mite telsiam mahmah hi. Mi siahuaite hingkhawi lo in, nenniam athuakte adingin thumann pia hi. Mi-dikte don den a; amaute kumpi tokhom ah tu sak den in amaute kitawisang hi” (Job 36:5-7, NKJV).
“Sang pen Pa ih muthei kei hi. Amah vanglian pha in, thu tang in, thu-mann tawh kidim a; nuaine‟n cih neilo hi. Tua ziak in mite in amah zahtaak uh a, miciimte tuambawl lo hi (Job 37:23, 24, NKJV).
Hih thute adik hileh, thu khupna diktak penn Job in akilawm bang a, athuak hong suak mawk hi. Bang dang hi thei mawk ding? Elihu in bel hih bang thusia vaisiate kawmkal ah Pasian a aw gup dan in kigen hi.
Na upmuanna thu hangin thupiangte vai ah, lauhuaina tuah ding na lau kha ngei hiam? Koici tat nahi hiam? Na ngaihsut kik teh, koici zaw dingin na ngaihsun hiam?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
__________
Thu Siahuaite’ Paizia Diklo 
Hih mi 4 te Pasian thu um vive mah hi uh a, athumann Pasian um hi in thubuaipi khat atuak Job vai pen diktak leh san theih huai tak a Pasian zialehtongg amau theih dan a hong pulaak uh ahihi.  Siathuaina vai telsiam lo uh a, Job tung a thu piang vai zong telsiam lo uh hi.
Hih vai tawh kisai E.G. White hong gencianna thu ah, “mawhna‟ kipatkhiatzia ahang leh aomzia telgen theih hilo hi.  Mawhna ih cih pen apualam pan a hong pai hi a, hong koici lut cih gen theih hilo hi.  Lamdang in, ahangg gen theih lian hi lo a; ahi mah ding hi, peuh ih cih leh lah apawlpih kisuak zel hi.  Dapkoih theih nang leh a omna ahangg lahtheih hi leh mawhna hi nawn lo ding hi.  Kikingkalhna lian, G.C., pp. 492, 493.
Mawhna cih kammal hong zangh a, akhiatna kibang laimal zong leng: siatna hi ding hi. Tua cih leng: siatna kipatkhiatzia ahang leh aomzia  telgen theih hilo hi.  Siatna ih cih pen a pualam pan hi a, hong koici lut cih gen theih hilo hi.  Lamdang in ahangg gen theih lian hilo a, ahi mah ding hi, peuh ih cih leh lah apawlpih kisuak zel hi.   Dapkoih theih nang leh aomna ahangg, lah theih hi leh siatna hi nawnlo ding hi.  
Thusia  akituah  ciangin  mite  in,  “tel  zo  peuhmah  keng”  ahihkeh “ngaihsun thei ngiat keng” ci thei uh hi.  Job in zong tua aci lua kisa a, hih bang teng hong genkhia ahihi.  Job leh alawmte‟n angaihsut theih ngiat lohna vai ah, thu hoih khat suak a: thusia pen telsiam, tel zawh ding hilo hi.  Telsiam thei in, ngaihsut theih hi leh, ngimna geelna khat peuh tawh kituak takpi himawk leh tua bang liang a sia hilo in patauh huai lo ding a, kimanhna khat nei ding hi.  
Hih mun a Satan puukna leh siatna kipat khiat vai en ni.  Ama pukna in 
bang kimanna nei mawk? (Ezek. 28:12 - 17).
Pau banglo Pasian in paubang lo a abawl paubanglo mun leh mual ah om hi.  Amah thupi in pilna siamna tawh kidim a, hoih kim in suang-manpha tawh kizemm a, “teltuam vanmi lian” “Pasian mual siangtho ah tengg hi”.  Tua bang teng tawh thupha sang mahmah kimlai amahmah kinin sak in siatna kizo sak hi.  Tua bang a hong piang siatna in dawimang suak sak mawk cih ngaihsut, telsiam‟ theih hilo hi.  
Siatna pen ngaihsut theih; telsiam theih ahih loh zia na koici tuah khak 
ngei hiam?
______________________________________________________________
Upmuanna Ki Sittel
Job thubu a thugente pen mihing hi lel uh a, “limlang sung bang a atel muh loh pi uh” 
(I Cor. 13:12), hi in; muh na tawmno, leitung paizia amau theihsun‟ teng tawh agen hi uh a; khalam thu bel tawmtheih mahmah ding uh hi.  A lunglut huai thu khat ah, hih Job tung a piang thusiate vai kinialna ah, Job a kipan tua mite in ahangg taktak ahi dawimangpa vai leh omzia pen gen in nei kha hetlo mawk uh hi.  Amau thu tawm in mann kisa mahmah uh a, Elihu diakdiak bang (Job 36:1 - 4 en in); Job thuaksiatna vai atelkhehna uh dik zo peuhmah lo hi.  Job in bel amaute hanciamna pen amawkna ahih lam tel hi.  
Huih lak vangliatnate vai hong kitelgennate kawmkal mah ah zong Job thuaksiatna vai koici ki telkheh thei ding ahi hiam?  Job 1 - 2:10 sim kik in.  Hih teng hong kigen khit nangawn in, dotna bang teng omlai hiam?  
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Job thubu patna lam a hong kipulak thu hang in amau theih khakloh thu ih muh theih om hi.  Tua bang nangawn tawh hih vai pen telsiam‟ hak mahmah hi.  Siatna‟ hangg ahih cih genloh, hih thuaksiatna a piangsak thusia hong tunna pen Job‟ dikna hoihna vai Pasian in dawimang akawh muh hang bang khat hi zawsop lai hi.  Hih bang vaisia atuahna pen, Pasian tung a  amuanhuai man himawk lo hiam?  Koici tel ihi hiam?  Job in hih vai tel mah leh zong, “Pasian aw hehpihna tawh midang khat peuh na zangh zaw in.  Ka neih ka lamh ka tate leh ka cidamna hong pia kik in” ci khangel ding hi.  Job in tua bang athuak nuam hilo hi.  Athuak nuam om peuh mah lo ding hi.  Hih vai Job leh a innkuanpihte adingin hoihpen mah maw leh?  Pasian in bel dawimang tawh akikhap vai uh ah zo mah na ven, dawimang lah khawl nuam tuanlo hi (Mang. 12:12).  Tua hi leh adeihna bang hi mawk? Hih vai pen thu hoih bang zah om ta phial mah leh Job thuakna leh asi atate, a na semte leh 
ganhingte e leh?  Ei zong hih dotnate om lai a, (dawnna hong pai beh lai ding hi mah leh zong), Job dotnate bangh ngai leng! 
Hih Job vai ah, athupipen sinna ih lah theih thu in: muhna tawh hi lo in, upmuanna tawh nuntak ding thu hi a; Job bang a ngaihsuttheihloh thute ih tuah ciangin Pasian muang in, muantak ih cin‟ ding akulna  hong thei sak hi.  Na khempeuh a kitelsiang hun in upna tawh nuntak kul lo hi.  Job bang a thupiangte ih telsiam loh, ih ngaihsut theih loh hun keek  mah in ih muan Ama thu ih manh ding ahihi.  
Na telloh pi mah a Pasian na muan ding pen bangci munte khawng hiam?  Dawimang aom loh ciang nangawn in tua bang muanna koici kiplet zo thei ding ihi hiam?
Ngaihsut  Beh  Ding: 
Upmuanna leh ngaihsutna vai kikupna mun khat ah, laigelhsiam John Hedley Brooke in German mi thungaihsut siam Immanuel Kant(1724-1804) in Pasian nasepzia mihingte'n theihding ahanciam dan  leh,  aki  theih  zawhloh  ziate  na  gen  hi.    Kant  ngaihsutna  ah  “Pasian nasepzia dik ih tan‟ sak theih nang pen upmuanna tungtawn hi a, theihna tawh hi lo hi.  Amah‟n agenna apicin‟ sak nangin Kant in ama ngaihsutna siangtho simloh aneih khempeuh atan‟ Job vai tawh na gen hi.  Pasian pum-muan ahih manin ama thuakna tawh kisai alawm agualte‟ ngaihsutna tuamtuamte anialna ah diktangg hi.  Job lunggelna akhauh pai vai pen atel lohpi, atheih takpi mah hi a:  ama tung ah tua bang thuaksiatna teng asuancip a angaihsut Pasian thu vai ahihi.” -Nate-thu leh biakna, Science and Religion
(New York: Cambridge University Press, 2016, pp. 207, 208).  Job thubu sung  a  mite  leh  Elihu  in  zong  Job  thuaksiatna  vai  pen  athu  ala  tawh  aki telkheh thei ding bang in ngaihsun uh hi.  Ahang pen Job‟ mawhna hi a:  athu piang pen Job thuaksiatna suak sak uh hi.  Tu a sang a, kicianzaw Pasian thu tawh kituakzaw leh thu paizia tawh kituakzaw koi ah om thei mawk ding ci uh hi.  Ahi zongin, amau ngaitsutzia diklo a, hih thupiang pan in ataktak leh tua ataktak apiang sak leh acing akem Pasian vai pen ei telsiamzia tawh hong 
kituak hamtang ding cihna zong om tuanlo hi.  
Kikup Dingte:   
1. Ih muh sa bangin Job vai tampi akigennate leh ahang agennate uh ah, dawimang pen gen in kinei kha vet lo hi.  Bang hang ahi tam maw?  Thumann atheih tampi kawmkawl vuah hih mite telsiamna vai ciangtan aomna thu bang hong gen hiam?  Ei mahmah zong thumann tampi ih theih kawmkal ah thu ih phawk loh zia bang hong hilh hiam?  
2.  “Ih masuan a sepding bawlding thute ah gualzawhna ih ngah nangin ei pil ei siamna ah ih kingak leh Pasian hong suat loh vangik akisuan kisuak a, ama panpihna lo tawh apua ih suak hi. . . . Ahi zongin Pasian in hong it takpi cih um in ei ading hong deihsak cih muang leng, mai lam vai tawh ih lungkham nawn lo ding hi.  Naupangte’n ait anu apate uh amuan bangin Pasian pen ih muang ding hi.  Tua hi leh ih haksatnate leh ih thuaksiatnate bei mang in Pasian ngaihsutna sung ah ih kinga thei ding hi”. -E.G. White, Thoughts from the Mount of Blessings, pp. 100, 101.  
Hih bang upna leh muanna koici neih thei ding?  Tu in ih upmuanna akhauhzaw ahihkeh anemzaw dingin bang teelnate bawl ih hi hiam?   











 
 
Post a Comment
Lametna Aw hong ging lai hi. Hun bei ta ding hi. Lametna a om lai in na bil ngat inla, Topa hong sapna ngai in.